Nizamettin Nazif - İstiklâl Marşı değişir mi değişmez mi?

İstiklâl Marşı değişir mi değişmez mi?

Üç dört gün evvel bir arkadaşın evinde konuşuyorduk. Biri dedi ki:

— İstiklâl Marşı’nı nasıl buluyorsun?

— Bestesini mi, güftesini mi? diye sordum.

— İkisini de...

Cevap verdim:

— Güftesi millî ihtilâli ifade etmez. Şair Mehmet Âkif’in bu eseri, imparatorluğa umumî harp sonundaki feci günleri layık görmemenin ifadesidir. Ve bu sırf bu yüzden duyulmuş bir isyanın naatidir ki, eski içtimaî ve iktisadî istatükonun bozulup bozulmamasına zerre kadar ehemmiyet vermeden iyi günleri işaret etmekte, iyi günlerden ümit kesilmemesini terennüm etmektedir. Bu şarkı Türkiye’de ne siyasî inkılâbın, ne içtimaî tasfiyenin müjdecisidir. Yani hiç de ihtilâlci değildir. Sadece mağrurdur. Bestesine gelince, bunu dinlediğim zamanlarda kendimi büyük mücadele günlerinin atmosferi ile sarılmış hissediyorum. Fakat sanırım ki bu bestenin tesirinden ziyade nefsimde kendi telkinimle olan ânî bir istihaledir.

Şair Şükûfe Nihal’in ise gerek güfte ve gerek beste üzerinde açık bir kanaati var. Besteyi tenkid ediyor, güfteyi kelime kelime tenkid ediyor ve şu netice üzerinde ısrarla duruyor:

— Bize bir İstiklâl Marşı lâzım. Ben bugün bizim bir millî marşımız olduğuna inanmıyorum. Yeni, temiz, pürheyecan ve bizi kavrıyan bir şiir, empozan bir beste lâzım.

Kendisinden bana söylediklerini bir makale halinde yazmasını rica ettim. Bilmem yazdı mı, yahut yazacak mı? Fakat işte bu sabahtanberi Yeni Adam’da Doktor Suphi Nuri garip bir tevarüdle ona takaddüm ediyor ve İstiklâl Marşı’nın bestesini de güftesini de şiddetle tenkid eden ve her ikisinin değiştirilmesini haklı gösteren bir yazı neşretmiş bulunuyor.

Suphi İleri’nin bilhassa şu satırları pek dikkate şayandır:

“İstiklâl Marşı’nın bestekârı Bay Zeki’dir. Bu marş bestesini Bay Zeki’nin ne vakit ve kimin için hazırladığını bilenler çoktur. Bu beste yapılırken ortada ne istiklâl mücadelesi, ne millî heyecan, ne inkılâp ve ne de cumhuriyet vardı. Bay Zeki’nin eseri olan bu marşı Bay Minas armonize etti. Bu marşın nasıl ve niçin hazırlandığını bando şefi Bay Veli namında bir zat herkesten iyi biliyormuş. Hasılı Bay Zeki’nin bestesi herhangi bir şarkı için değildir ve söylenemez, okunamaz. Bu beste Âkif’in şiirine kör topal uydurulmuştur. Uydurulurken herhalde musiki ile edebiyatın alâkaları ya bilinmiyor, veyahut pek yanlış telakki ediliyordu”.

Eğer Suphi Nuri’nin bu neşriyatı tam hakikati ifade ediyorsa açıkça söyliyebiliriz ki, yalnız bu sebep dahi bu marşın değiştirilmesine bizi icbar eder.

Zira bu kadar fedakârlıklarla bu kadar büyük bir eseri başarmış bir milletin böyle ötesi berisi kırpılıp kesilerek halayık entarisini hatırlatan bir millî marşı olamaz.

İstiklâl Marşı’na şairin cezbeye tutularak yazdığı eser güfte olabilir. Ve böyle bir güfteyi ancak vecd içinde, ruhuna sindire sindire yaratılmış bir musiki şaheseri orkestraların, fanfarların diline tercüme etmiş sayılabilir. Ve ancak böyle bir güfte ile böyle bir bestenin mes’ut imtizaç ve izdivacından doğacak bir millî marştır ki, bizi zaman zaman günün kötü hesaplarından, realitelerden koparıp, alarak göklere uçurabilir.

Kahraman, istediği kadar kendi kendine “Ben realistim!” diye teşhis koysun, öğünsün. O, ilahî adamdır, romantik adamdır!

Türk devleti, Türk sanatkârların, Türk milletine onun romantik tab’ına yaraşır kıymette bir eser verebilmelerine imkân bulmalıdır.

Nizamettin Nazif, Haber Akşam Postası, 15 Mayıs 1937.

 

 

Şair Mehmet Akif İçin

Arkadaşımız Nurullah Ataç Şair Mehmet Akif için yazdığı bir yazıyla Akif'in hayranlarından bazılarını bir hayli sinirlendirmişti.

Vatandaşlığın amentüsünü ezberlemiyenler...

Son merasim günlerinden birinde bayrak çekiliyor, muzika istiklâl marşını çalıyordu. Bu marş ve bayrak çekiş karşısında yapılacak şey malûmdur:

Mersinde Bir Muhakeme

Cümhuriyet marşı söylenirken kalkmadığından
Çomu zade ile Fırka reisi arasında çıkan münakaşanın sonu

"Büyük ve samimi bir inan ile bağırıyor."

Son zamanlarda pek çorak ve gayesiz kalmış olan edebiyat âlemimiz mühim direklerinden birini daha kaybetti.

İstiklâl Marşımızın Psikanalizi

Her milletin bir “millî marş”ının olması teamül haline gelmiştir. Milletçe saygı duyulan, ayakta dinlenen marşdan bir kısmı hükümdara övgü mahiyetindedir.

İstiklâl marşını bilmemek..

Bizde münevver bile İstiklâl marşını bilmiyor.

Akifin gayzını şimdi daha iyi anlıyorum...

Mısırda bir dostuma telgraf çekmem lazım geldi. Bir kaç cümle sıraladım. Sonra, on lira uzatarak...